YEŞİL KÜTÜPHANELER

1. Giriş:

Halk kütüphaneleri, herkes için bilgiye erişim sağlayan kamusal mekanlar olmanın yanı sıra; toplumsal bilinçlenmenin, ortak değerlerin ve sağlıklı bir geleceğin de kapısını aralar. Günümüzde çevre sorunları, iklim değişikliği ve doğal kaynakların tükenmesi, toplumların birlikte hareket etmesini zorunlu kılmaktadır. Halk kütüphaneleri, bu küresel sorunlara karşı toplumu bilinçlendirme ve harekete geçirme konusunda benzersiz bir güce sahiptir. Son küresel araştırmalar, halk kütüphanelerinin iklim eğitimi ve çevresel farkındalık çalışmalarında öncü bir rol üstlendiğini ortaya koymaktadır. Kitaplardan sergilere, eğitimlerden yerel iş birliklerine kadar birçok alanda doğa ile toplum arasında köprü kuran kütüphaneler, toplumlarda sürdürülebilir bir yaşam kültürünün gelişmesine önemli bir katkı sağlamaktadır.

Yeşil kütüphane, çevreye duyarlı tasarım, kaynak kullanımı ve hizmet anlayışıyla hareket eden; toplumu çevresel farkındalık ve sorumluluk konusunda bilinçlendirmeyi amaçlayan bir kütüphane modelidir. Bu yaklaşım, yalnızca enerji verimli binalar ve sürdürülebilir altyapı uygulamalarıyla sınırlı kalmaz; aynı zamanda kullanıcıların çevreyle ilgili bilgiye erişimini artıran koleksiyonlar, etkinlikler ve topluluk çalışmalarıyla da desteklenir. Yeşil kütüphaneler, çevresel etkilerini en aza indirirken aynı zamanda bireyleri ve toplumu doğa ile daha sürdürülebilir bir ilişki kurmaya teşvik eden kamusal öğrenme alanlarıdır.

Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü olarak, ülkemizdeki tüm halk kütüphanelerinin yeşil dönüşümün bir parçası olmasını önemsiyor; doğaya saygılı, çevreyle dost ve toplumla iç içe bir kütüphane anlayışını hep birlikte geliştirmeyi hedefliyoruz.

2. Bakanlığımızın Yeşil Kütüphane Yaklaşımı: Sürdürülebilir Kütüphane Ekosistemi

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, enerji ve kaynak verimliliği sağlayan, doğayla uyumlu, kullanıcı dostu bilgi merkezleri oluşturma hedefiyle; çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliği esas alan bir yaklaşımı benimsemektedir. Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda yeni nesil kütüphaneler, teknolojiyi etkin kullanan, doğayla uyum içinde olan ve topluma değer katan yapılar olarak şekillenmektedir.

Resim: Adıyaman İl Halk Kütüphanesi Projesi

Bu bağlamda yeşil kütüphane yaklaşımı çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliği bütüncül bir yaklaşımla benimseyen; karbon ayak izini azaltan yapılar ve ekipmanlarla donatılan; çevre dostu operasyonel süreçleri benimseyen kurumlar olarak tanımlanmaktadır. Bu kütüphaneler, kaynak kullanımında tasarrufu ve döngüsel ekonomiyi desteklerken, bilgiye erişimi kolaylaştırır, çevre eğitimi sunar ve toplumsal katılımı teşvik eder. Aynı zamanda kapsayıcılık, kültürel çeşitlilik, eğitim olanakları ve sosyal eşitliği gözeterek sosyal sürdürülebilirliğin güçlenmesine katkı sağlar.

Yeşil kütüphane modeli tasarım ilkeleri:

• ●Yenilenebilir Enerji Sistemleri
   Güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, kütüphanelerin karbon ayak izini önemli ölçüde azaltarak çevresel sürdürülebilirliği destekler.
  
  
• ●Enerji Verimliliği ve Akıllı Yönetim Sistemleri
   Enerji tasarrufu sağlayan LED aydınlatmalar, hareket sensörleri ve akıllı bina entegrasyonları (akıllı sensörler ve nesnelerin interneti teknolojileriyle enerji ve su kullanımının optimize edilmesi), kütüphanelerde enerji tüketimini minimize eder.
  
  
• ●Yalıtım ve Doğal Işıklandırma Tasarımları
   Yansıtıcı çatı ve zemin kaplamaları ile yalıtımlı pencere ve kapıların kullanımı, ısıtma ve soğutma ihtiyacını azaltır. Doğal ışıklandırmaya uygun pencere ve çatı tasarımları ise enerji kullanımını düşürürken kullanıcı konforunu artırır.
  
  
• ●Su Yönetimi ve Su Tasarrufu
   Yağmur suyu toplama sistemleri ve su tasarrufu sağlayan cihazlar aracılığıyla etkin su yönetimi sağlanarak, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı teşvik edilir.
  
  
• ●Çevre Dostu Malzeme ve Teknoloji Kullanımı
   Çevre dostu kaplamalar, yeşil beton, geri dönüştürülmüş ahşap ve düşük uçucu organik bileşen (VOC) içeren boyalar gibi yerel ve sürdürülebilir malzemelerin tercih edilmesi, yapıların ekolojik etkisini azaltır. Ayrıca, enerji tasarruflu tarayıcılar, bilgisayarlar, yazıcılar ve dijitalleştirilmiş materyaller gibi çevre dostu teknolojik donanımların kullanımı önemlidir.
  
  
• ●Esnek ve Modüler İç Mekân Tasarımı
   Kütüphane hizmet ihtiyaçlarına göre hızlıca dönüştürülebilen esnek ve modüler iç mekân tasarımları, kaynak kullanımını optimize eder ve mekânların çok yönlü kullanımına olanak tanır.
  
  
• ●Etkin Atık Yönetimi ve Azaltma Uygulamaları
   Geri dönüşüm, atık ayrıştırma ve kompostlama sistemleri gibi kapsamlı atık yönetimi uygulamaları, kütüphanelerde atık miktarını azaltarak çevre üzerindeki yükü hafifletir.
  
  
• ●Hibrit Kaynak Yönetimi
   Fiziksel bilgi kaynakları ile dijital kaynakların entegrasyonunu sağlayan hibrit kaynak yönetimi, sürdürülebilir bilgi erişimini destekler.
  
  
• ●Çevreci Koleksiyon ve Eğitim Faaliyetleri
   Sürdürülebilirlik ve çevre bilincinin gelişmesine katkı sağlayan kitaplar, süreli yayınlar ve dijital materyallerle zenginleştirilen koleksiyonlar; kullanıcıların çevre farkındalığını artıran eğitim ve etkinliklerle desteklenir.
  
  
• ●Kişiselleştirilmiş ve Teknoloji Destekli Kullanıcı Deneyimi
   Yapay zeka, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik destekli bilgi erişim çözümleri ile özelleştirilmiş çalışma alanları, kullanıcıların öğrenme deneyimlerini geliştirir ve çevreye duyarlı bilgi hizmetlerini güçlendirir.
  
  
• ●Biyomimetik ve Biyofilik Tasarımlar
   Doğadan esinlenen biyomimetik ve doğa sevgisini teşvik eden biyofilik tasarım prensipleri, kütüphane mekânlarında kullanıcıların refahını artırırken doğayla uyumlu bir ortam yaratır.

3. Türkiye Yeşil Kütüphane Örnekleri:

3.1. DOĞA İLE BÜTÜNLEŞEN SÜRDÜRÜLEBİLİR KÜTÜPHANE MODELİ: Rami Kütüphanesi

İstanbul’un tarihi Rami Kışlası’nda, 51.000 metrekarelik geniş bir alanda konumlanan Rami Kütüphanesi, 18. yüzyıl ortalarından kalma tarihi yapısıyla modern sürdürülebilirlik anlayışını başarılı şekilde bütünleştirmekte­dir. 2014 yılında başlayan ve 2023 yılında tamamlanan üç aşamalı restorasyon süreci neticesinde, kütüphane yalnızca bir bilgi merkezi olmayıp, aynı zamanda çevre dostu ve ekolojik bir yaşam alanı hâline getirilmek­tedir.

Kütüphanenin merkezinde yer alan yemyeşil avlu, doğaya duyulan saygının ve yaşamın sembolü olarak ziyaretçilere sunulmaktadır. Bölgede bulunan zengin biyolojik çeşitlilik korunmakta; tarihi ağaçlar yaşatılmakta, 33 farklı çalı türü, 40’tan fazla ağaç çeşidi ve geniş çimenlik alanlarla doğayla iç içe bir ortam oluşturulmak­tadır.

Rami Kütüphanesi, sürdürülebilirlik alanındaki kararlılığını 2023 yılında aldığı Biosphere Sertifikası ile tescillemekte olup, bu sertifika kütüphanenin çevresel etkilerini azaltma, biyolojik çeşitliliği koruma ve sürdürülebilir bir ekosistem yaratma konusundaki sorumluluğunu ortaya koymak­tadır.

Peyzaj düzenlemeleri yalnızca estetik amaç taşımamakta, aynı zamanda çevre bilincinin artırılması amacıyla eğitim işlevi görmekte­dir. Rami Kütüphanesi, bahçe bakımı ve bitki tanıtımları gibi etkinliklerle ziyaretçilerini doğa ve çevre dostu uygulamalar konusunda bilinçlendirmek­te, sürdürülebilir yaşam kültürünün yayılmasına öncülük etmek­tedir.

Bunun yanı sıra, kütüphane topluma yönelik çeşitli yeşil etkinlikler düzenleyerek, hem çocukların hem yetişkinlerin çevreyle bağ kurmasını ve sürdürülebilirliği benimsemesini sağlamaktadır. Yağmur suyu toplama sistemi, geri dönüşüm atölyeleri ve deprem mağdurlarına yönelik psikososyal destek programları gibi sosyal sorumluluk projeleri de Rami Kütüphanesi’nin geniş vizyonunun önemli parçalarını teşkil etmekte­dir.

Sürdürülebilirlikte öncü bir kamusal mekan olarak Rami Kütüphanesi, geleceğe bırakılan yeşil bir miras olmanın yanı sıra, ekolojik farkındalık ve toplumsal dayanışma ekseninde sürekli gelişen bir öncü konumunda bulunmaktadır.

3.2. AGRO KÜTÜPHANE: Uşak Banaz İlçe Halk Kütüphanesi
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’ne bağlı Banaz İlçe Halk Kütüphanesi, 2022 yılında yeniden yapılandırılarak Türkiye’nin ilk “Agro Kütüphane”si haline getirilmiş ve bu dönüşümle birlikte sürdürülebilir kütüphane anlayışının kırsal kalkınma ve çevresel farkındalık ekseninde uygulandığı öncü bir modele dönüşmüştür. “Agro Kütüphane” modeli kapsamında, sürdürülebilir tarım, ekolojik okuryazarlık ve çevre dostu yaşam pratiklerini odağına alan yenilikçi hizmet yapısıyla kütüphane; yalnızca bilgiye erişim sağlayan bir alan değil, aynı zamanda doğayla iç içe, aktif bir öğrenme ve üretim mekânı olarak tasarlanmıştır.

Bu kapsamda Banaz İlçe Halk Kütüphanesi, topluluk temelli yönetim yaklaşımı, doğa ile uyumlu hizmet vizyonu ve kırsal kesimde yaşayan bireylerin bilgiye, eğitime ve üretime erişimini artıran uygulamalarıyla Türkiye’de kamuya açık kültür yapılarında sürdürülebilirlik ilkelerini bütüncül bir şekilde hayata geçiren örnek bir eko-kütüphane modeline dönüşmüştür. Sadece bir kütüphane binası olmanın ötesine geçen bu yapı, ekolojik dengeyi gözeten altyapı yatırımları, doğa temelli tasarım yaklaşımları ve çevre odaklı kullanıcı hizmetleriyle sürdürülebilir yaşam kültürünü destekleyen katılımcı bir kamusal alan işlevi görmektedir.

Agro-Kütüphane: Altyapı, Hizmetler ve Tarımsal Dönüşüm

• Tarım Odaklı Koleksiyon ve Bilgi Hizmetleri: Kütüphane koleksiyonu, iklim dostu tarım teknikleri, sürdürülebilir üretim, hayvancılık, bitki sağlığı, tohum koruma ve kooperatifçilik gibi başlıklarda zenginleştirilmiş; çiftçilerin ve gençlerin doğrudan faydalanabileceği kaynaklar erişime sunulmuştur.

• Eğitim Alanları ve Deneyim Paylaşımı: Kütüphane içinde kurulan çok amaçlı etkinlik alanları; tarım danışmanlığı, yeni nesil üretim teknikleri, dijital pazarlama, gıda güvenliği ve kooperatifçilik gibi konularda yapılan atölye ve seminerlere ev sahipliği yapmaktadır.

• Tarım Teknolojilerine Erişim: Kullanıcılara tarımsal verimliliği artırmaya yönelik mobil uygulamalar, dijital toprak analiz araçları ve e-devlet destek sistemleri hakkında bilgi verilmekte; dijital okuryazarlık programlarıyla bu araçların etkin kullanımı teşvik edilmektedir.

• Kırsal Ulaşım ve Erişim: Banaz’ın dağlık ve yaylalık bölgelerindeki kullanıcılara ulaşmak üzere mobil kütüphane hizmetleri güçlendirilmiş, tarım işçileri ve küçük üreticilerle iş birliği içinde özel programlar geliştirilmiştir.

Agro-Kütüphane: Toplum Katılımı, Eğitim ve Sosyal Etki

2024 yılı boyunca düzenlenen agro-temalı program sayısı 220’yi aşmış; bu etkinliklerle toplamda 9.300'ü aşkın kişiye ulaşılmıştır.

• Etkinlikler arasında:

o Toprak, su ve tohum temalı çocuk atölyeleri,

o Kadın üreticilere yönelik kooperatif eğitimleri,

o İklim değişikliği ve tarım ilişkisini konu alan belgesel gösterimleri,

o Genç çiftçilere yönelik tarım girişimciliği seminerleri yer almaktadır.

• Katılımcılar bu etkinliklerde, üretim odaklı düşünme biçimleri geliştirerek yerel ekonomiye katkı sağlayacak bilgi ve beceriler kazanmıştır.

• Kütüphane iç mekânında yer verilen doğa temalı görsel ögeler, tarım araçlarıyla bütünleştirilmiş öğrenme alanları ve yöresel ürün sergilemeleriyle yerel kültür ve üretim arasındaki bağ güçlendirilmiştir.

• Kütüphane yönetimi, yerel tarım müdürlükleri, köy muhtarlıkları, çiftçi dernekleri ve kadın kooperatifleriyle iş birliği içerisinde, kırsalda sürdürülebilir kalkınmayı destekleyen bir ağ oluşturmuştur.

Banaz İlçe Halk Kütüphanesi, Agro-Kütüphane modeliyle yalnızca bilgi sağlayan bir yapı olmanın ötesine geçmiş; üretim, eğitim ve toplumsal dayanışmanın birleştiği bir merkez haline gelmiştir. Sosyal adalet, kırsal kalkınma ve iklim uyumuna katkı sağlayan bu örnek model, farklı bölge ve ülkelerdeki halk kütüphaneleri için ölçeklenebilir bir uygulama olarak değerlendirilmektedir.

Türkiye’nin ilk Agro-Kütüphane uygulaması olan Banaz İlçe Halk Kütüphanesi, 2024 yılı IFLA Green Library Award kısa listesine girerek uluslararası ölçekte dikkat çekmiş; Türk kütüphaneciliğinin inovatif gücünü ve yerel kalkınmaya olan katkısını somut biçimde ortaya koymuştur.

https://www.slideshare.net/slideshow/ifla-green-library-award-2024-turkey_agro-library/272577590

https://www.ifla.org/wp-content/uploads/Agro_Library_Green_Library_Poster_21112023_English.pdf

3.3. EKO-KÜTÜPHANE: Burdur İl Halk Kütüphanesi

Burdur İl Halk Kütüphanesi, çevresel sürdürülebilirlik, enerji verimliliği ve toplumsal farkındalık konularını temel alan dönüşüm süreciyle, Türkiye’de kamuya açık kültür yapılarında sürdürülebilirlik ilkelerini bütüncül bir şekilde uygulayan öncü projelerden biri haline gelmiştir. Aynı zamanda bir eko-kütüphane örneği olarak konumlanan yapı; yeşil altyapı yatırımları, doğa temelli tasarım yaklaşımları ve çevre odaklı kullanıcı hizmetleriyle yalnızca bilgi erişimi sağlayan bir mekân olmaktan çıkarak sürdürülebilir yaşamın desteklendiği, katılımcı bir kamusal alan haline getirilmiştir.

Eko-Kütüphane: Altyapı Uygulamaları ve Sürdürülebilirlik Yatırımları

• ●Güneş Enerjisi Sistemi: Aralık 2024 itibarıyla devreye alınan 50 kW kapasiteli güneş enerjisi sistemi, kütüphanenin yıllık elektrik ihtiyacının %27-30’unu karşılamakta olup, yılda yaklaşık 9,7–10,8 ton karbon emisyonunun önüne geçmektedir. Bu miktar, 460 adet ağacın karbon emilimine eşdeğerdir. Sistem, 80 kW’a çıkarılmak üzere genişletilmeye hazırlanmaktadır.
• ●Enerji Verimliliği:
  • Tüm bina genelinde LED aydınlatma sistemine geçilmiştir, bu sayede elektrik tüketiminde %20 oranında azalma sağlanmıştır.
  • Çift kapılı yalıtım sistemi sayesinde özellikle kış aylarında ısı kayıpları minimum düzeye indirilmiştir.
  • Yağmur suyu toplama sistemi ile bina su ihtiyacının %30’u geri kazanılmış sudan karşılanmaktadır.
• ●Sürdürülebilir Ulaşım: Kullanıcıları bisiklet kullanımına teşvik etmek amacıyla bisiklet park alanları oluşturulmuş, ayrıca sürdürülebilir ulaşım konularında bilinçlendirme kampanyaları düzenlenmiştir.

Eko-Kütüphane: Toplum Katılımı ve Eğitim Faaliyetleri

• ●2024 yılı boyunca, kütüphane tarafından düzenlenen çevre temalı program sayısı 605’tir. Bu etkinlikler aracılığıyla toplam 35.174 kişiye ulaşılmıştır.
• ●Etkinlik türleri arasında:
  • Geri dönüşüm ve ileri dönüşüm (upcycling) atölyeleri,
  • Sürdürülebilir yaşam konulu interaktif seminer ve atölyeler,
  • İklim değişikliği ile gökbilimini ilişkilendiren planetaryum oturumları yer almaktadır.
• ●Tüm yaş gruplarını kapsayan bu etkinliklerde katılımcılara doğa dostu yaşam biçimlerinin benimsenmesi yönünde güçlü bir farkındalık kazandırılmıştır.
• ●Yeşil Ofis Politikaları kapsamında atık üretimini en aza indirerek doğa dostu bir yönetim modeli benimsenmiştir.
• ●Kütüphane içerisinde doğa temalı duvar kağıtları ile arı peteklerinden ilham alınarak tasarlanan altıgen okuma kuytuları ile biyofilik tasarım ön plana çıkmaktadır.

Burdur İl Halk Kütüphanesi, çevresel sürdürülebilirlik, finansal uygulanabilirlik, topluluk temelli yönetim anlayışı ve güçlü yerel iş birlikleriyle, IFLA Yeşil Kütüphane ilkelerini tam anlamıyla hayata geçiren örnek bir eko-kütüphane modeli oluşturmuştur. Proje; farklı coğrafyalardaki kütüphaneler için ölçeklenebilir ve tekrarlanabilir bir uygulama olarak değerlendirilmektedir.

2025 yılı Yeşil Kütüphane Ödülleri için 25 farklı ülkeden toplam 30 kütüphane başvuruda bulunmuştur. Burdur İl Halk Kütüphanesi, uzun listeye kalan 7 büyük ölçekli kütüphane arasında yer almıştır. Nisan-Mayıs aylarında ilk 3’e giren finalistler açıklanacak olup, ödül töreni IFLA WLIC 2025 Astana’da düzenlenecektir.

Burdur İl Halk Kütüphanesi’nin bu başarısı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün sürdürülebilirlik vizyonunun sahada etkili biçimde hayata geçtiğini ortaya koymakta; aynı zamanda Türk kütüphaneciliğinin uluslararası ölçekte görünürlüğünü ve prestijini artırmaktadır. Proje, diğer kütüphanelerimiz için de ilham verici bir örnek teşkil etmektedir.

4. HALK KÜTÜPHANECİLERİ VE YEŞİL KÜTÜPHANELER

Genel Müdürlüğümüzce son iki yıldır düzenlenen Uluslararası Kütüphane ve Teknoloji Festivali kapsamında halk kütüphanecileri tarafından hazırlanmış ve poster oturumunda sergilenmeye hak kazanmış yeşil kütüphane temalı posterler:

1- Ahmet Aydın_Çanakkale İl Halk Kütüphanesi: GEZİCİ KÜTÜPHANELER İÇİN ÇEVRE DOSTU VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ÇÖZÜM, 2025

2- Mehmet Küçük_Burdur İl Halk Kütüphanesi: ÜRETEN VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR KÜTÜPHANE, 2025

3- Mehmet Sarıbey_Balıkesir İl Halk Kütüphanesi: PERMAKÜLTÜRÜN KÜTÜPHANE KÜLTÜRÜNE KATKISI, 2025

4- Sevcan Yağ_Çorum Merkez Hasanpaşa Halk Kütüphanesi: “YEŞİL KÜTÜPHANE’’ Kütüphaneler Geçmişin Bilgisi, Geleceğin Teknolojisiyle Buluşuyor!, 2025

5- Aslıhan Ayça Arslan_KYGM Dış İlişkiler Birimi: YEŞİL KÜTÜPHANE OLMA YOLUNDAYIZ!, 2025

6- Serap Fidancı_KYGM Dış İlişkiler Birimi: KÜTÜPHANELERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK OKURYAZARLIĞI, 2025

7- Aslıhan Ayça Arslan_KYGM Dış İlişkiler Birimi: AKILLI KÜTÜPHANELER, SÜRDÜRÜLEBILiR GELECEK, 2024

5. HABERLER

5.1. TÜRKİYE’NİN İLK KÜTÜPHANECİLİK FİKİR MARATONU

11-12 Aralık 2023 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen Türkiye’nin kütüphanecilik alanındaki ilk Fikir Maratonu (Ideathon), sürdürülebilir, yenilikçi ve uygulanabilir fikirlerin geliştirilmesine olanak tanıyan önemli bir platform olarak öne çıkmaktadır. Katılımcılar, iki gün boyunca mentörler eşliğinde ekipler halinde çalışarak çağdaş bilgi hizmetlerine katkı sunacak projeler üretmektedir. Bu etkinlikte Kütüphaneci Esma Bağcı ve Serap Fidancı’nın üyesi olduğu “Yerelden Yeşile Kütüphane” ekibi tarafından geliştirilen “Kütüphaneler için Sürdürülebilir Yeşil Ekosistem Modeli” projesi, birincilik ödülüne layık görülmüştür. Söz konusu proje, kütüphanelerin çevresel sorumluluk alarak doğa ile uyumlu ve sürdürülebilir hizmetler sunmasını, aynı zamanda toplumda farkındalık oluşturmasını amaçlamaktadır. Bu başarı, birlikte üretmenin, düşünmenin ve sürdürülebilir bir gelecek için ortak hareket etmenin etkili sonuçlar doğurabileceğini ortaya koymaktadır.

https://kygm.ktb.gov.tr/TR-356511/kutuphanecilik-fikir-maratonu-ideathon.html

5.2. IFLA YEŞİL KÜTÜPHANE ÖDÜLLERİ

Agro Kütüphane, IFLA Yeşil Kütüphane Ödülleri’nde İlk Beş Finalist Arasında Yer Almıştır.
 Tarım temalı özgün yapısı ve sürdürülebilirlik yaklaşımıyla dikkat çeken Agro Kütüphane, 2024 yılı IFLA Yeşil Kütüphane Ödülleri kapsamında dünyanın dört bir yanından başvuran kütüphaneler arasından proje kategorisinde ilk beş finalist arasına girmeyi başarmıştır. Türkiye’yi bu alanda ilk kez finale taşımış olan Agro Kütüphane, yerel üretim, ekolojik farkındalık, enerji verimliliği ve çevreci hizmet anlayışıyla örnek bir model sunmuştur. Kütüphane, doğa ile bütünleşen tasarımı, tarım atölyeleri, organik tarım destekli koleksiyonları ve topluluk katılımına dayalı sürdürülebilirlik uygulamalarıyla öne çıkmıştır. Barselona’da düzenlenen ödül töreninde “Runner-Up” belgesi ile ödüllendirilmiştir.

https://www.ifla.org/news/9th-ifla-green-library-award-2024-results/

Burdur İl Halk Kütüphanesi, Uzun Listeye Girerek Türkiye’nin Yeşil Kütüphane Vizyonuna Güç Katmıştır.
Burdur İl Halk Kütüphanesi, çevre dostu uygulamaları ve sürdürülebilirlik odaklı hizmetleriyle 2025 IFLA Yeşil Kütüphane Ödülleri’nin uzun listesine girerek uluslararası alanda önemli bir başarıya imza atmıştır. Geri dönüşüm, enerji tasarrufu, doğal aydınlatma kullanımı ve çevreci etkinliklerle ön plana çıkan kütüphane; kullanıcılarına yalnızca bilgiye erişim değil, aynı zamanda çevre bilinci kazandıran bir yaşam alanı sunmuştur. Bu başarı, Türkiye’deki kamu kütüphanelerinin çevresel sorumluluk bilinciyle hareket ettiğini ve küresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu politikalar geliştirdiğini göstermiştir.

https://www.ifla.org/news/ensulib-announces-the-10th-ifla-green-library-award-2025-longlist-in-two-categories/

5.3. KIRSAL KÜTÜPHANELER AĞI - AGRO KÜTÜPHANE BULUŞMASI

Ülkemizin farklı bölgelerinde çoğunlukla kırsal alanda hizmet veren kütüphanelerde görev yapan kütüphane profesyonellerinin Avrupa Birliği desteğine layık görülen Kırsal Kütüphaneler Ağı projesi kapsamında Türkiye’nin ilk Agro kütüphanesi olan Uşak Banaz İlçe Halk Kütüphanesi’nde bir araya gelerek deneyim paylaşımında bulunduğu Agro Kütüphane Buluşması 20-22 Mayıs 2024 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.

Bahse konu buluşma kütüphanecilerin akran eğitimi modeliyle kurgulanan ve deneyim paylaşımını odağına alan iş birliği imkânlarını arttırırken mesleki motivasyon ve gelişimlerini desteklemiştir.

5.4. IFLA ENSULIB YEŞİL KÜTÜPHANE REHBERİ - WORLD CAFE

Genel Müdürlüğümüz Dış İlişkiler Şube Müdürü Merve Yavuzdemir’in üyesi olduğu IFLA Çevre, Sürdürülebilirlik ve Kütüphaneler (ENSULIB) Alt Komitesi, 6-9 Ekim 2024 tarihlerinde Barselona’da düzenlenen IFLA Kültür, Bilgi ve Toplum Uluslararası Kütüphane Buluşması kapsamında yarıyıl toplantısını ve çeşitli etkinlikleri gerçekleştirmiştir. 8 Ekim 2024 tarihinde 24 farklı ülkeden yaklaşık 100 uzmanın katılım sağladığı panel, atölye ve “World Café” etkinliğinde, kütüphanelerin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkısı, karşılaşılan zorluklar ve iyi uygulama örnekleri ele alınmıştır. ENSULIB tarafından güncellenmekte olan Yeşil Kütüphane Rehberi’nin alt başlıklarına odaklanan “World Café” çalışmasında, Merve Yavuzdemir “Green Libraries Principles” başlığında kolaylaştırıcı olarak görev almıştır.

6. YEŞİL KÜTÜPHANELER İÇİN ULUSAL VE ULUSLARARASI GÜNLER TAKVİMİ

Aşağıdaki takvim, yeşil kütüphanelerde yıl boyunca kutlanabilecek çevre, doğa, sürdürülebilirlik ve iklim temalı özel günleri ve bu günlerin referanslarını içermektedir. Bu günler kapsamında düzenlenecek etkinlikler, toplumsal farkındalığı artırmada önemli rol oynayacaktır.

7. KAYNAKLAR

IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions)

1. IFLA Green Library Award Resmî Sayfası
   https://www.ifla.org/awards/ifla-green-library-award/
2. IFLA Environment, Sustainability and Libraries Section (ENSULIB)
   https://www.ifla.org/units/environment-sustainability-and-libraries/
3. IFLA Green Libraries Tanımı ve Kaynakları
   https://www.ifla.org/g/environment-sustainability-and-libraries/ifla-green-library-definition/
4. IFLA Green Library Proje Arşivleri ve Kazananlar
   https://www.ifla.org/news-tags/green-library-award/
5. IFLA ENSULIB – Green Library Checklist (PDF)
   https://www.ifla.org/files/assets/environmental-sustainability-and-libraries/checklist-for-green-libraries.pdf
6. IFLA'nın SKA (Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları) ile İlgili Çalışmaları
   https://www.ifla.org/g/libraries-development/sdg-stories/
7. IFLA'nın Sürdürülebilir Yapılar (Binalar), Ekipman ve Yönetim – Kontrol Listesihttps://repository.ifla.org/items/b185fc73-ff6f-4a86-8bed-2c752429d9d2
8. IFLA'nın Sürdürülebilir Bir Gelecek için Kütüphaneler 2024 AB Seçimleri için Manifesto                                                             https://repository.ifla.org/items/0a7a71c1-b5d2-429c-ac16-7230ffdf2051

EBLIDA (European Bureau of Library, Information and Documentation Associations)

1. EBLIDA and SDG Europe – Libraries’ Role in Sustainability
   https://www.eblida.org/activities/the-european-sustainable-development-goals.html
2. EBLIDA ELSA Working Group (European Libraries and Sustainability Assessment)
   http://www.eblida.org/about-eblida/archive/elsa-working-group.html
3. EBLIDA Toolkit: Sustainable Development Goals and Libraries
   https://www.eblida.org/publications/eblida-sdg-toolkit.html
4. EBLIDA European Sustainable Development Indicators for Libraries
   https://www.eblida.org/activities/thematic-areas/sdg-and-libraries/sustainable-development-indicators.html

Diğer Önemli Kaynaklar

1. ALA (American Library Association) – Sustainability Roundtable
   https://www.ala.org/rt/sustainrt
2. Netzwerk Grüne Bibliothek (Almanya merkezli Yeşil Kütüphaneler Ağı)
   https://www.netzwerk-gruene-bibliothek.de/
3. UNESCO – Education for Sustainable Development (ESD)
   https://en.unesco.org/themes/education-sustainable-development
4. Libraries4Future (İklim Değişikliği ve Kütüphaneler için Aktivist Ağı)
   https://libraries4future.org
5. PL2030 – Resmî Web Sitesi
   https://publiclibraries2030.eu/
6. United Nations SDG Book Club – Resmî Sayfa
   https://www.un.org/sustainabledevelopment/sdgbookclub/