En önemli kültürel yapılardan biri olan kütüphanelerin temel işlevi, bilgi kaynaklarının izlenmesi, derlenmesi, tanımlanması gibi teknik bir dizi işlemden sonra halkın yararına sunulmasıdır. Çağımızda üretim ve tüketim ilişkileri yeniden biçimlenmektedir. Diğer kurumlarda olduğu gibi kütüphaneler de bu değişimden etkilenmektedir. Dolayısıyla geleneksel kütüphane kavramının yanı sıra farklı içerik ve anlamlara sahip yeni kütüphane kavramlarının oluşturulması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

    Dünyanın çeşitli ülkelerinde, tanınmış yazarlar adına açılmış edebiyat evleri veya edebiyat müzeleri bulunmaktadır. Bünyelerinde güncel, estetik ve edebi yapıtların yanı sıra el yazması veya nadir basma eserler de bulunan bu yapılar, bulundukları kentin, edebi ve estetik kültürünü geliştirmektedirler. Türkiye’de ise giderek gelişen, çok yönlü bir edebiyat üretimi görülmektedir. Sadece 2010 yılında 570 romanın yayımlanması ve yazarlarının genç edebiyatçılar olması, hem güncel yazınsal gelişme hem de gelecek açısından umut vericidir. Üstelik ülkemiz, el yazması eserler açısından son derece zengin bir hazineye sahiptir ve kültürel birikimimizi yansıtan üç yüz binden fazla el yazması yapıtın önemli bir bölümü edebiyat ile ilgilidir. Bu kaynaklara sahip olmak ülkemizde edebiyat müze kütüphaneleri kurulması için önemli bir neden olarak görülmektedir.

    Bu doğrultuda Bakanlığımızca müze kütüphaneciliği felsefesine uygun materyal ile donatılmış; yazarlara, eleştirmenlere, yayıncılara, çevirmenlere, edebiyatla ilgili sivil toplum kuruluşlarına ve tüm okuyuculara hizmet veren; yeni bir kültürel konsept olarak ele alınan Edebiyat Müze Kütüphaneleri tasarlanmıştır. Böylece edebiyat üretiminin, kütüphaneler aracılığıyla daha da özendirilmesi ve böylece Türkiye’nin yazınsal çekiciliğinin paylaşılması amaçlanmıştır.

    Dermelerinde bulunan tıpkıbasımlar ve yazarlara ait objeler (kalem, daktilo vb. araç-gereçler) ve sergiler Edebiyat Müze Kütüphanelerinin müze boyutunu; dermesinde bulunan 20. yüzyıldan itibaren Türk edebiyatı üst başlığı altında toplanan her türden yazınsal yapıt ile İl Halk kütüphanelerine bağlı “Uzmanlık Kütüphaneleri” olarak hizmet vermeleri ise kütüphane boyutunu oluşturmaktadır. Böylece Edebiyat Müze Kütüphaneleri, edebiyat sisteminin unsurları olan yazar, yayımcı, okuyucu, eleştirmen ve edebiyat dergicileri arasındaki iletişimin ve etkileşimin gerçekleştiği ortamlar olarak hizmet üretecektir.

    Edebiyat Müze kütüphaneleri, Alay Köşkü gibi bulundukları ilin kültürel dokusunu ve mimari özelliklerini yansıtan estetik niteliği yüksek bağımsız binalarda kurulmakta ve bina içerisinde kullanıcıların gereksinmelerini karşılayacak kafe veya kafeteryalar da bulunmaktadır. 

İstanbul Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi’nde 1000’i aşkın yazarın edebiyat ve edebiyat kuramına ilişkin eseri bulunmaktadır. Bugün itibariyle toplam kitap sayısı 7.500 aşmıştır. Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi’nde Türkiye’de yayımlanan 107 edebiyat ve sanat ile ilgili süreli yayının basılı versiyonlarına erişim olanağı vardır. Edebiyat Müze kütüphanesine adını veren edebiyatçımız Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yanı sıra Yahya Kemal, Orhan Pamuk ve Nedim’in hem kendi eserlerinden hem de onlar hakkında yazılmış eserlerden oluşan özel koleksiyonlar bulunmaktadır. Ayrıca Ahmet Hamdi Tanpınar’ın kendi eliyle dostlarına yazdığı mektuplar sergilenmektedir.

    Ahmet Hamdi Tanpınar Edebiyat Müze Kütüphanesi’nde, bugüne değin edebiyat ve sanat alanlarında çeşitli ödüller almış kitapların sergileneceği bir alan bulunmaktadır. Eebiyat tarihimizin seçkin 60 dergisinin tıpkıbasımları yapılarak, ilk sayıları ile yayın hayatı sona erenlerin son sayılarının yer aldığı bir alan oluşturulmuştur. Bakanlığımızca TEDA Projesi kapsamında yabancı dillere çevrilen edebiyat ürünlerimiz de yine bu kütüphanede ilgililerin hizmetine sunulacaktır. Ayrıca kütüphanemizin çeşitli köşelerinde, büyükelçilerin, yabancı yazar ve çizerlerin İstanbul’dan yazdıkları mektupların tıpkıbasımları ile bu mektuplara yer verilen kitaplar da yer almaktadır. 

    

    Daha önce hizmete açılan Ankara Mehmet Akif Ersoy, Adana Karacaoğlan Edebiyat Müze Kütüphaneleri işlevinin gerektirdiği konsept doğrultusunda yeniden yapılandırılmakta, Diyarbakır Ahmet Arif Edebiyat Müze Kütüphanesi’nin verdiği hizmetler ise memnuniyetle karşılanmakta ve büyük ilgi görmektedir.

    Kütahya Evliya Çelebi Edebiyat Müze Kütüphanesi’nin hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Erzurum Erzurumlu Emrah Edebiyat Müze Kütüphanesi’nin onarımı ve iç donatımı tamamlanmış olup, çevre düzenlemesi ve koleksiyon oluşturma çalışmaları da bitirildiğinde hizmete açılışa hazır hale gelecektir. İzmir’de Atilla İlhan adına Edebiyat Müze Kütüphanesi oluşturmak için çalışmalar sürdürülmektedir.